İşçinin işten ayrılırken; ücret, fazla çalışma ücreti, yıllık izin
alacağı, ihbar ve kıdem tazminatı gibi alacaklarını aldığına ve başkaca bir
alacağının kalmadığına dair imzalayarak işverene verdiği belgeye iş hukuku kapsamında
ibraname denir. İbraname geçmişte doğmuş alacaklar için düzenlenebilmekte,
gelecekte doğacak işçi hak ve alacakları için düzenlenememektedir.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanununa göre 01.07.2012 tarihinden
itibaren sona eren iş sözleşmelerine konu ibranamelerde aşağıda belirttiğimiz
hususların bulunması gerekir.
- İbraname yazılı olmalıdır. Bilgisayarla
veya elle yazılması ya da noter huzurunda yapılması gibi bir zorunluluk
bulunmamaktadır.
- İbra sözleşmesinin imzalanabilmesi için, hizmet sözleşmenin sonra
ermesinden başlayarak en az 1 (bir) aylık sürenin geçmiş bulunması gerekmektedir.
Aksi halde düzenlenen ibranameler geçersiz olacaktır.
- İbranamede ibra konusu alacağın türü ve miktarı açıkça belirtilmiş
olmalıdır. Tüm alacak kalemleri tereddüte mahal vermeyecek açıklıkta yazılarak
belirtilmelidir.
- Ödeme eksiksiz olarak yapılmış olmalıdır. Kısmi ödeme yapılması halinde
Yargıtay, ibra belgesinin makbuz hükmünde olduğunu kabul etmektedir.
- Ödeme banka kanalıyla yapılmış olmalıdır.
Yukarıdaki şartları taşımayan ibraname kesin olarak hükümsüz kabul
edilir. Alacağın tamamının ödenmediği ibranameler veya ibranamede beyan edilen
alacakların ödendiğini gösterir diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla
sınırlı olmak üzere makbuz yerine geçer. Yalnız bu durumda dahi, ödemenin banka
aracılığıyla yapılmış olması şarttır. Yani bankadan yapılan ödemeler ibraname
açısından hiçbir değer ifade etmezler. Bunlar ancak ifa niteliğinde kabul
edilir.
İşçinin fesih ile muaccel hale gelen kıdem tazminatı ve izin
ücreti gibi haklarının ödeme tarihinin ibra sözleşmesinin imzalanması gerekçesi
ile bir ay süreyle ertelenmesi söz konusu değildir. Yargıtay, ibraname için beklenmesi gereken bir aylık süreye dair,
4857 sayılı İş Kanunu 19.maddesinde, feshe itiraz bakımından bir aylık süre
öngörüldüğünü ve bu süre içerisinde işçinin işe iadesi davası açma hakkı
bulunduğunu altını çizerek bu sürenin işverenin olası baskılarını azaltmak ve
iş güvencesi sağlamak amacıyla gerekli olduğunu belirtmiştir.
Yargıtay kararlarında da belirtildiği gibi geçerlilik şartlarını taşımayan ibranameler dikkate alınmayacaktır. Geçerlilik şartlarını taşıyan ibranamelere işçi tarafından ihtirazı kayıt konulmaması halinde, işçinin hak ve alacaklarını aldığı kabul edilecek ve davaya konu edilemeyecektir.