ENGELLİLERE TANINAN ARAÇ İTHAL ETME MUAFİYETİ

Yasalarımızda ortopedik özürü olan kişilere yurt dışından özel tertibatlı araç ithal etme hakkı verilmiş olup ortopedik özür; kişilerin iskelet, kas ve sinir sisteminde oluşan bozukluklar sonucu bedensel bütünlüğünü farklı derecelerde kaybetmesi nedeniyle alt ve üst ekstremite sakatlığını ifade etmektedir.

Kişi, engel durumuna göre iki şekilde araç ithal edebilir; engelli kişi bizzat kullanmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan araç ithal edebileceği gibi, el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olanların bizzat engelli kişi tarafından kullanılamayan, kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan araç ithal etmesi mümkündür.

HANGİ KİŞİLER ÖZEL TERTİBATLI ARAÇ İTHAL EDEBİLİR?

Türkiye dışında yerleşim yeri bulunan engelli kişiler, ikametini Türkiye’ye kesin olarak nakletmek suretiyle veya engelli kişi Türkiye’de yerleşik ise; Türkiye dışındaki gerçek ve tüzel kişiler (dernek, vakıf vb.) tarafından kendisine bağış yoluyla gönderilen veya bedel karşılığı aldıkları, özel tertibatlı aracı vergilerden muaf olarak ithal edebilir.

İTHAL EDİLECEK ARAÇ HANGİ ÖZELLİKLERE SAHİP OLMALIDIR?

Bizzat engelli kişi tarafından kullanılacak, özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 cc.’ye kadar olan otomobiller ithal edilebilir.

El ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olan kişinin bizzat kullanamayacağı, araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan, engelli kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya kişi ile iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücü tarafından kullanılacak vasıtalardan (87.02 tarife pozisyonu altında sınıflandırılan minibüsler ile portatif koltuklar hariç olmak üzere) sürücüsü dâhil altı ila dokuz oturma yeri olan, engelli kişinin rahatça taşınabilmesine imkân verecek tavan yüksekliğine sahip olan motorlu kara nakil vasıtaları muafiyet kapsamında ithal edilebilir.

Araçta bulunan özel tertibatın kişinin engeline göre Türkiye’ye getirilmesinden önce yurt dışında yaptırılmış olması gerekir.

ÖZEL TERTİBATLI ARAÇ İÇİN YAŞ SINIRI VAR MIDIR?

Aracın serbest dolaşıma giriş işlemlerinin yapılacağı gümrük idaresine sunulduğu tarihte, kayıt ve model yılı dâhil, üç yıldan eski olmaması gerekir.

HANGİ ARAÇLAR MUAFİYET KAPSAMINDA GETİRİLEMEZ?

Sadece otomatik vitesli olan araçlar, özel surette yapılmış hareket ettirici tertibatı bulunmayan araçlar, engelli kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunmayan araçlar ile arazi araçlarının muafen ithali mümkün değildir.

3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında, sol bacak engeli olan gaziler için ithal edilecek araçların özel tertibatlı olması gerekmemektedir.

ÖZEL TERTİBATLI ARAÇ İTHALİNDE HANGİ VERGİLERDEN MUAFİYET SAĞLANIR?

Gümrük vergisi, ÖTV ve KDV bakımından muafiyet uygulanır. Ancak, gümrüklenmiş değeri 2022 yılı için 450.500 TL’yi aşan araçlar için, ÖTV istisnası uygulanmayacaktır.

ÖZEL TERTİBATLI ENGELLİ ARACIN İTHALİ İÇİN NEREYE MÜRACAAT EDİLİR?

Özel tertibatlı engelli aracın Türkiye’ye getirilmesinden önce engelli kişinin bizzat kendisi, vasisi veya (Gümrük Kanununun 225. maddesi kapsamında) temsil yetkisini haiz kişiler tarafından aşağıda yer alan yetkili gümrük idarelerinden birine müracaat edilir:

Ankara Gar Gümrük Müdürlüğü, Yeşilköy Gümrük Müdürlüğü, İzmir Yolcu Salonu Gümrük Müdürlüğü, Gebze Gümrük Müdürlüğü, Malatya Gümrük Müdürlüğü, Rize Gümrük Müdürlüğü, Mersin Gümrük Müdürlüğü.

MÜRACAAT İÇİN HANGİ BELGELER GEREKMEKTEDİR?

Yetkili gümrük idarelerinde komisyon toplanır ve başvuruları değerlendirerek karara bağlar. Engelli kişinin, araç Türkiye'ye getirilmeden önce yetkili gümrük idaresine müracaat edip, engelli komisyonundan onay alması gerekir. Komisyon başvuruları ise e-devlet üzerinden sunulan “Engelli Araç İthal Sistemi” başlıklı hizmet aracılığıyla gerçekleştirilir.

Aracın serbest dolaşıma girişine ilişkin oybirliği ile verilecek komisyon kararı, yetkili Gümrük Müdürlüğünce düzenlenen “Komisyon Karar Belgesi”nde belirtilir. Karar belgesinin geçerlilik süresi düzenlendiği tarihten itibaren altı aydır. Yetkili gümrük idaresince, araç için düzenlenecek trafik şahadetnamesine satılamaz/devredilemez şerhi konularak trafik kaydı yapılmak üzere ilgili trafik tescil idaresine gönderilir.

A - Bizzat engelli kişi tarafından kullanılan araç için başvuruda verilecek belgeler:

Engelli kişi adına düzenlenmiş Sağlık Raporu ve Türkçe tercümesi,

Engelli kişiye ait “A” veya “B” sınıfı sürücü belgesi,

Yurt dışında ikamet eden engelli kişiler için; ikametin Türkiye’ye nakledildiğine ilişkin dış temsilcilikten alınan ikamet nakil belgesi ile (yerleşim yeri naklinden önce satın alınan aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu gösteren) mülkiyet belgesi,

Yerleşim yeri Türkiye’de bulunan engelli kişiye;

Yurt dışından bağış yapılması halinde; aracın bağışlayana ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi ile bağış belgesi,
Aracın yurt dışından bir bedel karşılığında gerçek kişi tarafından satılması halinde taraflar arasında düzenlenen satış sözleşmesi; tüzel kişi tarafından satılması halinde fatura aslı ve her iki belgenin Türkçe tercümesi,
Araca takılan özel tertibata ilişkin fatura,

Nüfus cüzdanı örneği,

Engelli kişinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması halinde vukuatlı nüfus kayıt örneği.

B - Bizzat engelli kişi tarafından kullanılmayan araçlar için başvuruda verilecek belgeler:

Sağlık Bakanlığı tarafından sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kurumundan alınmış kişinin el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olduğunu ve kişinin rampa veya lift sistemli araç ile taşınabileceğini gösteren sağlık kurulu raporu,

Yurt dışında ikamet eden engelli kişiler için; ikametin Türkiye’ye nakledildiğine ilişkin dış temsilcilikten alınan ikamet nakil belgesi ile (yerleşim yeri naklinden önce satın alınan aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu gösteren) mülkiyet belgesi,

Yerleşim yeri Türkiye’de bulunan engelli kişiye;

Yurt dışından bağış yapılması halinde; aracın bağışlayana ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi ile bağış belgesi,
Aracın yurt dışından bir bedel karşılığında gerçek kişi tarafından satılması halinde taraflar arasında düzenlenen satış sözleşmesi; tüzel kişi tarafından satılması halinde fatura aslı ve her iki belgenin Türkçe tercümesi,
Araca takılan özel tertibata ilişkin fatura,

Nüfus cüzdanı örneği,

Engelli kişinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması halinde vukuatlı nüfus kayıt örneği.

ENGELLİ KİŞİ ADINA KAYITLI ARAÇLARIN BAŞKALARINCA KULLANILABİLMESİ MÜMKÜN MÜDÜR?

Kural olarak bu araçların sadece engelli kişiler tarafından kullanılması gerekir. Ancak, beklenmeyen hal ve mücbir sebeplerin varlığı halinde engelli kişinin araçta bulunması şartı ile başka bir kişi tarafından da kullanılması mümkündür.

ÖZEL TERTİBATLI ARACIN DEVİR VE SATIŞI MÜMKÜN MÜDÜR?

Kişilerin tekrar aynı muafiyetten faydalanmak suretiyle özel tertibatlı bir aracı ithal etmek istemeleri halinde; halen adlarına kayıtlı olan özel tertibatlı aracı satmış veya başka bir engelli kişiye devretmiş olmaları gerekir.

Özel tertibatlı aracın başka bir engelli kişiye devri veya satışı durumunda, aracı devralacak kişinin engelinin farklı olması halinde araç yetkili Gümrük Müdürlüğüne teslim edilir ve devralacak kişinin engeline uygun varsa tertibat değişikliği yetkili gümrük idaresinin gözetiminde yapılır.

Özel tertibatlı aracın devredilmesi veya satılması halinde aşağıda yer alan hususlar dikkate alınır;

a) Bu araçların engelli kişi tarafından, başka bir engelliye herhangi bir süre kısıtı bulunmaksızın ve gümrük vergileri tahsil edilmeksizin devri mümkündür.

b) Bu araçların engelli kişi tarafından, engelli olmayan başka bir kişiye aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren, üç yıl geçmeden satışı mümkün değildir.

c) Bu araçların serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren üç ila on yıl arasında engelli olmayan başka bir kişiye satışında gümrük vergileri tahsil edilir. On yıl sonrasında, söz konusu araçların satışında gümrük vergileri aranmaz.

ENGELLİ KİŞİNİN ÖLÜMÜ HALİNDE ARACIN DEVRİ YA DA SATIŞI NASIL OLUR?

1) Aracın mirasçılara intikalinde gümrük vergileri aranmaz. Mirasçıların, kendi adlarına yeni bir trafik şahadetnamesi düzenlenmesini teminen veraset ilamı tarihinden itibaren altı ay içinde yetkili gümrük idaresine başvurması gerekir.

2) Bu araçların mirasçılar tarafından, engelli veya engelli olmayan başka bir kişiye herhangi bir süre kısıtı bulunmaksızın devri veya satışı mümkündür.

3) Bu araçların, mirasçılar tarafından engelli olan başka bir kişiye devrinde gümrük vergileri aranmaz. Aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren beş yıl içerisinde engelli olmayan başka bir kişiye satışında ise gümrük vergileri tahsil edilir. Beş yıl sonrasında söz konusu araçların satışında gümrük vergileri aranmaz.

4) Bu araçların, mirasçılar tarafından engelli olan bir kişiye devrinden sonra, bu engelli kişi tarafından aracın engelli olmayan başka bir kişiye satışında, aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren 10 yıllık süre dolmuş ise gümrük vergileri aranmaz.

GÜMRÜK İDARESİNDEN İZİN ALINMAKSIZIN SATIŞI VEYA DEVRİ YAPILAN ARAÇ İÇİN NASIL BİR YAPTIRIM UYGULANIR?

Muafiyetten faydalanamayan kişi, kurum ve kuruluşlara izin alınmaksızın bedelli veya bedelsiz olarak ödünç verilen, teminat olarak gösterilen, kiralanan, devredilen, satılan veya muafiyet amacı dışında kullanılan eşyanın gümrük vergileri tahsil olunur ve gerekmesi halinde 5607 sayılı Kaçakçılık Kanunu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve varsa diğer kanun hükümlerine göre işlem yapılır.