FİİL EHLİYETİ NEDİR?
Fiil ehliyeti, kişinin kendi
lehine haklar elde edilebilmesi ve aleyhe borca girilebilmesini sağlar. Bu
sebeple, fiil ehliyeti, sorumluluk ve
görev yükleyen bir ehliyettir. Bu ehliyetin sıkça karşılaşılan yüzü ve
bilinen ismi, türlerinden biri olan “dava
ehliyeti”dir. Dava açabilmek için bu ehliyetin varlığı aranır.
FİİL EHLİYETİNİN ŞARTLARI NELERDİR?
Fiil ehliyetine sahip olunduğunun
kabulü için;
-
Ayırt etme gücüne sahip olunması,
-
Ergin olunması ve
-
Kısıtlı olunmaması gerekir.
AYIRT ETME GÜCÜNE SAHİP OLUNMASI NE ANLAMA GELİR?
Ayırt etme gücüne sahip olunması,
yapılan işlemlerin sebebini, sonuçlarını, kapsam ve etkilerini önceden görülebildiği
ve bunlara uygun olarak hareket edilebildiği anlamına gelir. Belli yaştan küçük
olma, akıl hastalığı, akıl zayıflığı ve sarhoşluk hali ayırt etme gücünü
ortadan kaldıran durumlardır. Örneğin, beş yaşındaki bir çocuğun fiil
ehliyetine sahip olmadığı kabul edilir. Yine; sara, histeri, tifo, sıtma
nöbetleri, melankoli veya psikantezi gibi hastalığı bulunan kimselerin nöbet
geçirdikleri vakitlerde ayırt etme güçleri bulunmadığı kabul edilir.
ERGİN OLMA NE ANLAMA GELİR?
Ergin olabilmek için kanunun
belirlediği belli bir yaş sınırını aşmak gerekir. İşte bu yaş sınırını aşmaya
“reşit olmak”; aşılması gerekli yaşa da, “rüşt yaşı” denir. Kanuna göre, ergin
sayılabilmek için 18 yaşını doldurmuş
olmak gerekir. Ancak bazı durumlarda 18
yaş dolmamış olsa dahi ergin olabilmek mümkündür. Bu durumlar ise, mahkeme kararı ile ergin olma ve evlenme ile ergin olmadır.
MAHKEME KARARI İLE ERGİN OLMANIN ŞARTLARI NELERDİR?
Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılacak davadaki alınacak bir karar ile
ergin olabilmek için;
-
Öncelikle, 15 yaşının doldurulmuş olması gerekir.
-
Ayırt etme gücünün yerinde olması ve velinin, yani
anne veya babanın ergin olmaya rıza göstermesi de mahkeme kararı ile ergin
olabilmenin diğer şartlarıdır.
KISITLILIK SEBEPLERİ NELERDİR?
Kısıtlılık kararı verilmesi için
kanunda yazılı sebeplerden en az birinin
olması gerekir.
-
Akıl hastası veya akıl zayıflığı,
-
Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde
bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığının kötü yönetilmesi,
-
1 yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü
sınırlayıcı bir cezaya mahkûm edilme,
-
Kişinin kendisinin istemesi
Hallerinde kısıtlanma söz konusu
olabilir.
KISITLI OLMAMAK NE ANLAMA GELİR?
Kanunda belirtilen sebeplerden birinin gerçekleşmesiyle; korunması
ve gözetilmeleri gereken kişilerin mahkeme kararıyla ile kısıtlanması söz
konusu olabilir. Kısıtlama, kendini koruyamayan ergin kimseleri koruma amacı
taşır.