KIDEM TAZMİNATI NEDİR?

KIDEM TAZMİNATI

 

Belirli bir meslek kolunda ya da işverenin emrinde belirli bir süre ile çalışan işçinin işini kaybetmesi halinde geçmiş yıllarda verdiği emeği, çalışma gücü, harcadığı zaman ve mesainin karşılığı olarak işveren tarafından kendisine ödenen tazminata kıdem tazminatı adı verilir.

Kıdem tazminatı iş sözleşmesinin sona ermesi halinde işçinin kazandığı bir hak olmakla beraber, iş sözleşmesinin İş Kanununda belirtilen sınırlı sona erme hallerinin bulunması durumunda belirli bir kıdeme sahip olan işçiler veya işçinin ölümü halinde mirasçıları için söz konusu olmaktadır.  


KIDEM TAZMİNATININ ŞARTLARI NELERDİR?

1-İşçinin kıdem tazminatı talep edilen işverenin emrinde en az 1 yıldır çalışıyor olması gerekmektedir. Süre hesaplanırken işçinin SGK giriş çıkış tarihi yerine fiili çalışmasının başlangıç ve bitiş tarihlerinin dikkate alınması gerekmektedir. Bu hususlar tanık, e-posta veya SMS içerikleri gibi delillerle ispat edilebilir.

2-İşçinin 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında iş görmesi gerekmektedir. (Basın İş Kanunu veya Deniz İş Kanunu’na tabi diğer işçiler için kıdem tazminatı koşulları ilgili kanunlarda belirtilmiştir.) İş Kanunu hükümlerine göre kıdem tazminatına hak kazanabilmek için bu kanun hükümlerine göre işçi statüsünde bulunmak gerekir. Ayrıca, sürekli olmak kaydıyla geçici olarak çalışanlar, zaman esasına, parça başına ya da başka bir ücret ödeme şekline göre çalışanlar ve kısmi süreli çalışanlar da şartlar bulunduğunda kıdem tazminatı talep edebilirler.

3-Kanunda belirtilen hallerden biri ile işçinin iş akdi sona ermelidir. Bu haller şunlardır;

v  Kadın işçinin evlenmesi halinde evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde evlilik nedeniyle iş akdini feshetmesi halinde kıdem tazminatı alma hakkı doğmaktadır. Ancak bu sürenin evlenmeden itibaren 1 yıl içerisinde kullanılması şart olup, diğer hallerde işçi kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır. Kanunda erkek işçilerin evlenmeleri durumu için böyle bir hak tanınmamıştır.

 

v  Erkek işçi muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle iş akdine son verdiğinde kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Ancak bedelli askerlik hizmeti bir muvazzaf askerlik hizmeti olmadığından bedelli askerlik yapan işçiler kıdem tazminatına hak kazanamazlar. Askerlik hizmeti için iş akdinin sona ermesi halinde, işçinin celp döneminden makul bir süre önce işyerinden ayrılması gerekmektedir. Yargıtay kararlarında, celp döneminden 6-7 ay öncesinde askerliğin gerekçe gösterilerek iş akdinin feshinin kıdem tazminatı hakkı vermeyeceği kabul edilmektedir.

 

v  İşçinin emekli olması durumunda kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır. Bu emeklilik yaşlılık, malullük veya emeklilik aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla iş akdinin feshi şeklinde olabilir. İşçi yaş haddi dışında emekliliğe hak kazandığı diğer hallerde de kıdem tazminatına hak kazanır.

 

v  İşçinin hayatını kaybetmesi durumunda da 1 yıllık kıdem şartını doldurduğu takdirde, kıdem tazminatı yasal mirasçılarına ödenecektir. Bu süre işçi bakımından aynı işyerinde veya aynı işverenin çeşitli işyerlerinde  geçen çalışmalarının toplamını ifade eder.

 

v  İşçinin haklı nedenle iş akdini feshetmesi halinde kıdem tazminatı hakkı doğacaktır. 4857 sayılı İş Kanununun 24. maddesinde haklı nedenle fesih halleri düzenlenmiştir. İşçiye fazla mesai ücretinin ödenmemesi veya fazla mesai ücreti ödendiği halde yıllık 270 saatten fazla, fazla mesai yaptırılması, işçiye ücretinin ödenmemesi gibi hususlar da birer haklı nedenle fesih sebebi olup işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

 

v  İşveren tarafından iş akdinin (İş Kanununun 25/2. maddesi kapsamında ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri durumlar sebebiyle fesih hali dışında) feshedilmesi halinde de işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

Bu sayılan hallerin varlığı durumunda işveren tarafından kıdem tazminatı ödenmezse işçinin kıdem tazminatı davası açma hakkı bulunmaktadır.


KIDEM TAZMİNATI DAVASINDA FAİZ HANGİ SÜREDEN İTİBAREN İSTENEBİLİR?

Kıdem tazminatının işveren tarafından iş akdinin feshi tarihinde ödenmesi gerekmektedir. Zamanında ödenmemesi durumunda iş sözleşmesinin feshedildiği tarihinden itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz talep edilebilir.


KIDEM TAZMİNATI DAVASINDA ZAMANAŞIMI NEDİR?

Kıdem tazminatına ilişkin davanın iş akdinin feshedildiği tarihten itibaren 10 yıl içerisinde açılması gerekir. 


KIDEM TAZMİNATI DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME HANGİSİDİR?

İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca bu davalarda görevli mahkeme iş mahkemesi olup, yetkili mahkeme davalı işverenin merkezinin bulunduğu yer mahkemesi veya davacının çalıştığı işyerinin bulunduğu yer mahkemesidir. İşçi açacağı bu dava ile birlikte ihbar, fazla mesai, ulusal tatil, yıllık izin, hafta tatili alacağı gibi diğer alacak kalemlerini de talep edebilir.


KIDEM TAZMİNATI HESABINA NELER DÂHİLDİR?

Kıdem tazminatında işçiye işe başladığı tarihten itibaren her geçen tam yıl için otuz günlük ücret (son brüt ücret) tutarı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.

Bu itibarla kıdem tazminatı hesabında çalışma süresi ile otuz günlük ücret tutarı esas alınır. Bu brüt ücret dışında yol, yemek, yakacak yardımları, düzenli olarak ödenen ikramiye veya primler de hesaplamaya dâhil edilir. Kıdem tazminatında, aksi taraflarca kararlaştırılmamış ise mahkemece kural olarak SGK primleri veya gelir vergisi kesintisi yapılmaksızın brüt tutar üzerinden hüküm kurulur, yalnızca damga vergisi kesilir.

Ne var ki, bütün bu hesaplamalar sonucunda elde edilen tazminatın yıllık miktarı Devlet Memurları Kanunu’na tabi en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklik ikramiyesini geçemeyecektir.

SON EKLENEN MAKALELER
İyzico
Whatsapp