SULH SÖZLEŞMESİ

Sulh sözleşmesi, tarafların üzerinde tasarruf etme hakkına sahip olduğu herhangi bir konuda, uzlaşmak suretiyle aralarındaki uyuşmazlıkları çözüme kavuşturması olarak tanımlanabilir. Bu nedenle tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemedikleri konularda sulh sözleşmesi yapılamayacaktır. Sulh sözleşmesi tam iki tarafa borç yükleyen bir niteliğe sahip olduğundan asli edimler birbiri ile yer değiştirmektedir. Sulh sözleşmesi kanun ile düzenlenmediğinden hukuki niteliği itibarıyla kendine özgü bir sözleşmedir.

Yargıtay sulh sözleşmesini şu şekilde ifade etmiştir;

“Sulh tarafların aralarındaki uyuşmazlığı karşılıklı iradeleri ile bir çözüme bağlamalarıdır. Bu bakımdan sözleşme niteliği taşır. Sulh tek yönlü irade ile değil, karşılıklı anlaşma ile bozulabilir. Sulhu bozmak isteği, şartlı veya şartsız olduğu veya anlaşmanın oluşması sırasında iradeyi kaldıran nedenler bulunduğu iddiaları, ayrı bir dava konusudur.’’

SULH SÖZLEŞMESİ ŞEKLE TABİ MİDİR?

Sulh sözleşmesinin şekline dair kanunla herhangi bir şekil şartı öngörülmediğinden, sözleşme şekle bağlı olmaksızın yapılabilecektir. Ancak sulh sözleşmesi ile şekle bağlanmış bir edim var ise, sulh sözleşmesinin de bu şekil şartına uygun olarak yapılması gerekir. 

SULH SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI NELERDİR?

Taraflar arasında akdedilen sulh sözleşmesi ile uyuşmazlık ortadan kalkmakta, ihtilaf kesin çözüme bağlanmaktadır. Sulh sözleşmesinin bağlayıcı etkiye sahip olması sebebiyle taraflar sözleşmedeki edimlerini yerine getirmekle yükümlüdür. Bu sözleşme nispi nitelikte olduğundan sadece tarafları bağlayacaktır. Ancak taraflar, sulh sözleşmesinin üçüncü kişiyi etkileyeceğini açıkça düzenleyebileceklerdir.

Yine sözleşmenin nispi nitelikte olmasından dolayı alacaklının müteselsil borçlulardan biri ile sulh sözleşmesi yapması halinde, kural olarak sadece taraflar işbu sözleşme ile bağlı kalacaktır. Ancak unutulmamalıdır ki sulh sözleşmesinin tarafı olan müteselsil borçlu, diğer müteselsil borçluların durumlarını ağırlaştıramayacaktır.

Sulh sözleşmesi ile hukuki ilişkiden kaynaklanan bir asıl alacağın sona erdirilmesine karar verilmiş ise bu alacağa bağlı feri haklar da sona erecektir.

Her ne kadar mahkeme huzurunda yapılan sulh sözleşmeleri şarta bağlanamasa da, mahkeme dışında yapılan sulh sözleşmeleri şarta bağlanabilir. Yargılama sürecinde şarta bağlı bir sulh sözleşmesi akdedilirse mahkeme, şarta bağlı sulh sözleşmesini esas alarak karar vermeyecektir. Mahkeme, dava hakkında ‘’karar verilmesine yer olmadığına’’ dair hüküm kuracaktır.

Sulh sözleşmesinin en önemli etkilerinden biri de içeriğinin icraya elverişli olması halinde, ilamlı icra hükümlerine göre icra takibi yapılabilecektir.

SULH SÖZLEŞMESİ HANGİ HALLERDE KESİN HÜKÜMSÜZ OLUR?

Taraflarca imzalanan sulh sözleşmesinin, Türk Borçlar Kanunu madde 27 hükmü ile de düzenlendiği üzere; kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı olması ya da konusunun imkânsız olması halinde sulh sözleşmesi kesin hükümsüzdür. Sözleşmenin kesin hükümsüz olması halinde sözleşme akdedildiği andan itibaren kesin hükümsüz olacaktır. Taraflarca sözleşmeye icazet verilmesi halinde dahi sözleşme hükümsüzlüğünü koruyacaktır. Sulh sözleşmesinin kesin hükümsüz olduğu herkes tarafından ileri dürülebilecektir. Bu durum hâkim tarafından da resen dikkate alınacaktır.

Sulh sözleşmesinin taraflarından birinin ehliyetsiz olması veyahut muvazaa ilişkisinin varlığı halinde de sözleşme kesin hükümsüz nitelikte olacaktır.

SULH SÖZLEŞMESİ HANGİ HALLERDE SONA ERER?

Türk Borçlar Kanununda sözleşmelerin sona erme halleri düzenlenmiştir. Kanunda da belirtildiği ve sulh sözleşmesine uygun olduğu sürece; ifa, ibra, yenileme, alacaklı ve borçlu sıfatının birleşmesi, ifa imkânsızlığı veya aşırı ifa güçlüğü hallerinde borç ilişkisi sona erecektir. Taraflar yeni bir sözleşme ile sulh sözleşmesini sona erdirmek için ikale sözleşmesi de yapabilirler.  

Sulh sözleşmesinin baştan itibaren kesin hükümsüz nitelikte olduğu ya da iptal nedenleriyle geçersizliği de ileri sürülebilir.