TÜRK VATANDAŞLIĞI NASIL KAZANILIR?

Vatandaşlık, devlet ile kurulan bağı ifade eden hukuki ve siyasi bir kavramdır. Devletlerin sahip olduğu hâkimiyet hakkının bir yansıması olarak yabancıların Türk vatandaşlığını kazanması koşullarının belirlenmesi konusunda Türkiye Cumhuriyeti yetkilidir.

Türk hukukunda, gerçek kişiler bakımından Türk vatandaşlığının aslen ve sonradan kazanılması yolları 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda düzenlenmiştir. Türk vatandaşlığının kişinin doğumu anında ve doğum dolayısıyla kazanılması Türk Vatandaşlığının aslen kazanılmasıdır.

I. TÜRK VATANDAŞLIĞININ ASLEN KAZANILMA YOLLARI NELERDİR?

Türk Vatandaşlık Kanunu vatandaşlığın aslen kazanılmasında soy bağı esası ve doğum yeri esasını kabul etmiştir.

-Evlilik birliği içinde Türk vatandaşı anne veya babadan doğan çocuk Türkiye içinde doğma şartı aranmaksızın Türk vatandaşlığını doğumla aslen kazanır.

-Türk vatandaşı anne ve yabancı babadan doğan çocuk da Türk vatandaşlığını doğumla kazanır.

-Türk vatandaşı baba ve yabancı anneden doğan çocuk soy bağının kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır. Çocukla soy bağının kurulması; evlenme ile, soy bağının idari yoldan düzeltmesi yoluyla, tanıma ve babalığın hükümle tahakkuk etmesi yoluyla mümkündür.

II. TÜRK VATANDAŞLIĞININ SONRADAN KAZANILMA YOLLARI NELERDİR?

Yabacıların sonradan Türk vatandaşlığını kazanabilmesi için; ilgilinin talebi, kanunda aranan şartların yerine getirilmesi ve yetkili makamın olumlu kararı gerekmektedir.

A. YETKİLİ MAKAM KARARI İLE TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI NASIL OLUR?

1. Türk Vatandaşlığının Genel Olarak Kazanılması

-Yabancı mevcut olarak vatandaşı olduğu milli hukukuna göre reşit olmalı, vatansız ise Türk kanunlarına göre reşit olmalı,

-Vatandaşlık başvurusundan itibaren geriye yönelik en az 5 yıl Türkiye’de ikamet etmiş olmalı,

-Yabancı Türkiye’ye yerleşmek isteğini belirtmeli,

-Kamu sağlığı açısından tehdit oluşturacak bir hastalığa sahip olmamalı,

-Kamu ahlakına uygun davranışlar sergileyen bir kişi olmalı,

-Türk toplumunun içinde yer alabilmesi için Türkçe konuşabilmeli,

-Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin geçimini sağlayabilecek mesleğe ve gelire sahip olmalı,

-Ülke güvenliği ve kamu düzenine tehdit oluşturacak bir durumu olmamalıdır.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda, belirtilen şartlarla birlikte, taşıdıkları devlet vatandaşlığından çıkma şartı da aranabilir. Bu takdirin kullanılmasına ilişkin esasların tespiti Bakanlık yetkisindedir. Tüm bu şartları bir arada sağlayan yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak için başvuruda bulunabilecektir.

2. Türk Vatandaşlığının Yetkili Makam Kararıyla İstisnai Olarak Kazanılması

Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla istisnai olarak kazanılması halleri mevzuatta sınırlı olarak sayılmıştır. Buna göre;

-En az 500.000 USD değerinde sermaye yatırımında bulunan kişiler,

-Tapu kaydına 3 yıllık satılmama şerhi koyulmak şartıyla az 250.000 USD değerinde gayrimenkul satın alan kişiler,

-En az 50 kişiyi işe alan kişiler,

-3 yıl boyunca tutulmak şartıyla en az 500.000 USD değerinde mevduatı Türkiye’de bulunan bankalara yatıran kişiler,

-3 yıl boyunca tutulmak koşuluyla en az 500.000 USD değerinde Devlet borçlanma araçlarını satın alan kişiler,

-3 yıl boyunca tutulmak şartıyla en az 500.000 USD değerinde gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını satın alan kişiler,

Türkiye’nin milli güvenliği ve kamu düzeni açısından tehlike oluşturacak bir durum yaratmayacağının belirlenmesinin ardından Türk vatandaşlığını istisnai olarak kazanabileceklerdir.

3. Türk Vatandaşlığının Yetkili Makam Kararıyla Yeniden Kazanılması

Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla yeniden kazanılması ikamet şartına bağlı ve ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanılması olmak üzere iki şekilde mümkündür.

Türk vatandaşlığının ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanılmasına ilişkin başvuru yapabilecek olan yabancılar;

-Çıkma izni alarak Türk vatandaşlığından çıkan kişiler,

-Anne veya babalarına bağlarından dolayı Türk vatandaşlığını kaybedip, öngörülen süre içinde seçme hakkını kullanmayan kişiler başvuruda bulunabilecektir.

Türk vatandaşlığının ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanılması başvurusunda bulunabilecek kişiler;

-Uluslararası siyasi, politik ve askeri olaylar neticesinde Türkiye aleyhine işlemlerde bulunduğu gözlemlenen kişiler,

-Seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığından ayrılan kişilerdir.

Bu kişiler Türkiye’de 3 yıl ikamet ederek Türk Vatandaşlığını yeniden kazanabilme imkanına sahiptirler.

4. Türk Vatandaşlığının Yetkili Makam Kararıyla Evlenme Yoluyla Kazanılması

Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla evlenme yoluyla kazanılması için;

-Vatandaşlık başvurusunda bulunacak olan yabancının en az 3 yıldan beri Türk vatandaşı ile evli olması ve evliliğin devam ediyor olması,

-Eşlerin aile birliği içinde yer alması,

-Yabancının evlilik birliğine aykırı faaliyette bulunmaması,

-Yabancının kamu güvenliğini tehdit edecek bir halinin bulunmaması gerekmektedir.

Bu şartların bir arada sağlanması durumunda Türk vatandaşlığı evlenme yoluyla kazanılabilecektir.

B. EVLAT EDİNME YOLUYLA TÜRK VATANDAŞLIĞININ  KAZANILMASI NASIL OLUR?

Evlat edinme yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması için evlat edinilen ergin olmayan yabancı kişinin Türkiye’nin milli güvenliği ve kamu düzeni açısından tehlike oluşturacak bir durum yaratmayacağının belirlenmesi gerekmektedir. Yabancı bakanlık tarafından yapılan incelemenin ardından Türk vatandaşlığı kazanılabilecektir.

C. SEÇME YOLUYLA TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI NASIL OLUR?

Çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybeden anne veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybetmiş olan ve ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığını kazanmak üzere yazılı bildirimde bulunan kişiler seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabileceklerdir. Unutulmamalıdır ki, seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler için mavi kart düzenlenmeyecektir.

Yabancıların Türk vatandaşlığı kazanmasına ilişkin genel prensipler kanunda yer alsa da, aranan şartların mevcudiyeti vatandaşlık kazanılmasında mutlak hak sağlamayacaktır. Türkiye devletinin sahip olduğu egemenlik anlayışının bir yansıması olarak, vatandaşlık kazanılıp kazanılamayacağı en geniş takdir yetkisini elinde barındıran uygulayıcılara aittir.