EHLİYETSİZLİK HUKUKİ NEDENİNE DAYALI TAPU İPTAL VE TESCİL DAVALARI

Tapu kütüğünde kayıtlı taşınmazlarla ilgili olarak yapılan hukuki işlemlerde, sözleşmenin yapıldığı sırada tarafların fiil ehliyetine sahip olmaları gerekir (TMK md.9). Medeni Kanuna göre ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyeti vardır. Temyiz kudreti; bireyin davranışlarının, eylem ve işlemlerinin sebep ve sonuçlarını anlayabilme, değerlendirebilme ve ayırt edebilme gücüdür. Fiil ehliyetine sahip olmayan kişilerin yaptığı gayrimenkul devir ve temlik işlemleri hukuken yok hükmünde olup, bu geçersizliğin açılacak tapu iptal ve tescil davası ile ileri sürülmesi gerekmektedir. Bu davalar kayıt maliki görünen kişilere karşı herhangi bir süre koşulu olmaksızın her zaman açılabilir.

Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin yerleşik içtihatlarına göre, fiil ehliyeti bulunmayan kişi ile gayrimenkulün devri için sözleşme yapan kişi iyi niyetli olsa dahi temlik işlemi mutlak butlanla batıldır ve hukuki sonuç doğurmaz.

Tapu iptal ve tescil davasının dayanağı davalının temyiz kudretine sahip olmayan kişiden taşınmaz satın aldığı iddiası olduğunda, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 15. maddesinde de ifade edildiği üzere, ayrım gücü bulunmayan kimsenin geçerli bir iradesinin bulunmaması nedeniyle, kanunda gösterilen ayrık durumlar saklı kalmak üzere, yapacağı işlemlere sonuç bağlanamayacağından, karşı tarafın iyiniyetli olması o işlemi geçerli kılmaz. Bu ilke 11.6.1941 tarih 4/21 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında da aynen benimsenmiştir. Ancak taşınmazı ilk temlik alan kişiden satın alan 2. el konumundaki iyi niyetli kişilerin kazanımı korunacaktır. (TMK m.2, 1023, 1024, 1025)

Ehliyetsizlik nedenine dayalı tapu iptal ve tescil davasında şu araştırmalar yapılmalıdır;

-          Öncelikle tarafların gösterdiği tüm deliller toplanmalıdır.

-          Taraf tanıklarından ehliyet olgusuna ilişkin ayrıntılı, açıklayıcı somut bilgiler alınmalıdır.

-          Ehliyetsiz olduğu iddia edilen kişiye ilişkin doktor raporları, hasta gözlem (müşahede) kâğıtları, reçeteler, film grafikleri gibi tüm tıbbi belgeler temin edilmelidir.

-         Ehliyetsizlik ve temyiz kudretinin yokluğu, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk gibi biyolojik nedenlerin yanı sıra bilinç, idrak, irade gibi psikolojik unsurlara da bağlı olduğundan kişilerde yapılacak gözlem ve tetkiklerin hâkimlik mesleğinin dışında özel ve tıbbi teknik bilgi gerektirmesi sebebiyle kişilerin hukuki işlem anında fiil ehliyeti bulunup bulunmadığının tıbbi bilimsel bir rapor ile belgelenmelidir.

Adli Tıp Kurumu 4. İhtisas Dairesi kişinin ehliyet durumuna ilişkin tıbbi rapor hazırlama konusunda en uzman kuruluştur.