GAİPLİK NEDİR?

GAİPLİK NEDİR?

Gaip, kelime anlamı olarak “nerede olduğu bilinmeyen” anlamına gelmektedir. Gaiplik, bir kimseden uzun süre haber alınamaması veya ölüm tehlikesi içinde kaybolması halinde hakları ölüme bağlı olanların yani mirasçıların mahkemeye başvurması halinde o kişinin mahkeme kararıyla hukuken ölmüş kabul edilmesi olarak tanımlanmaktadır.

Gaiplik Kararının Şartları Nelerdir? 

1-      Kişi ya ölüm tehlikesi içerisinde kaybolmuş ya da kendisinden uzun süredir haber alınamamış olmalıdır.

2-      Kişinin ölüm tehlikesi içerisinde (örneğin: yangında kaybolma veya kayak yapmaya çıkan birinin bulunduğu yerde çığ olması) kaybolmasından itibaren en az 1 yıl geçmiş olmalıdır.

3-      Kişiden uzun süredir haber alınamaması (örneğin: turizm amacıyla şehir değiştiren kişiden haber alınamaması) halinde gaiplik talebinde bulunabilmek için o kişiden en son haber alma tarihinin üzerinden 5 yıl geçmiş olmalıdır.

4-      Gaiplik kararı verilebilmesi için bu konuda ilgililer genellikle mirasçılar tarafından mahkemeye yapılmış bir başvuru olmalıdır.

Gaiplik Kararı İçin Yetkili ve Görevli Mahkeme Hangisidir?

Kişinin gaipliğine karar verilebilmesi için yetkili mahkeme; Kişinin Türkiye’deki son yerleşim yeri, Türkiye’de hiç yerleşmemiş olması halinde nüfus sicilinde kayıtlı olduğu yer veya Nüfus sicilinde kayıtlı olduğu yer bulunmaması durumunda ise anne ya da babasının kayıtlı bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesidir.

Gaiplik Davası Nedir?

Gaiplik davası, hakları bu ölüme bağlı olan kimseler tarafından açılan, çekişmesiz yargı işlerinden bir tanesidir. Gaiplik kararı için açılacak davada hasım bulunmamaktadır. Mahkeme, gaiplik talebi üzerine gaip hakkında bilgisi olan kimseleri belli bir süre içinde bilgi vermeleri için usulüne göre iki kez yapılan ilanla çağırır. Bu süre ilk ilanın yapıldığı günden başlayarak en az altı aydır. Gaipliğine karar verilecek kimse hakkında bilgi sahibi olanların yapılan bu ilanın üzerine bilgi vermek için mahkemeye başvurması gerekir. Gaiplik davası her türlü delille ispatlanabilir. Yapılan iki ilandan da durumu bilinmeyen kişi hakkında bir bilgi elde edilemezse, kişiden dava süresince haber alınamazsa ve kişi ortaya çıkmazsa mahkeme tarafından gaiplik talebi haklı görülerek gaiplik kararı verilir. Gaiplik kararı ile birlikte kişinin en son haber alındığı vakitten veya ölüm tehlikesi içerisinde kaybolduğu tarihten itibaren kişinin gaipliğine karar verilir. Dolayısıyla gaiplik kararı geçmişe yürüyen bir karardır. Gaiplik kararı, mahkeme tarafından on gün içinde o yerin nüfus müdürlüğüne bildirilir ve nüfus memurlarınca aile kütüklerine tescil edilir. Gaiplik davasının açılması ve takibi için hukuki danışmanlık alabilirsiniz.

Gaiplik Talebi Nasıl Düşer?

Kendisi hakkında gaipliğine karar verilmesi talebinde bulunulan kişinin;

1.       İlan süresi dolmadan önce ortaya çıkması,

2.       Kendisinden haber alınması,

3.       Öldüğü tarihin tespit edilmesi, durumunda gaiplik istemi düşer.

Gaiplik Kararının Evlilik Bakımından Sonuçları Nelerdir?

Gaiplik kararı evliliği kendiliğinden sona erdirmez. Gaibin eşi medeni durum itibariyle evli gözükmektedir. Gaip kişi ile evli bulunan kimse, evliliğini devam ettirebileceği gibi dilerse evliliğin feshini talep ederek evliliği sona erdirebilir. Eğer bu talepte bulunmaz ya da gaiplik davasından sonra bu karara dayanarak evliliğin feshi talebinde bulunmazsa gaibin eşinin yeniden evlenmesi mümkün değildir.

Gaiplik Kararının Miras Bakımından Sonuçları Nelerdir?

Bir kimse hakkında gaiplik kararı verildiğinde bu, kişinin mirasının açılarak gaibin mirasının mirasçılara geçecektir. Ancak gaiplik durumunda ölümden farklı olarak geri dönme ihtimalinin bulunduğundan mirasçıların paylarına düşen hisseleri alması için mirasçıların teminat gösterme yükümlülükleri vardır. Bu teminat; ölüm tehlikesi içinde kaybolma halinde tereke mallarının tesliminden itibaren 5 yıl için, uzun süreden beri haber alınamama hali için son haber alma tarihinden itibaren 15 yıl ve her halde gaibin 100 yaşına varmasına kadar gösterilir. Bu nedenle gaibin mirası ölüm tehlikesi içinde kaybolması durumunda 5 yıl, uzun zaman haber alınamama durumunda ise 15 yıl geçtikten sonra kesin olarak mirasçılara geçer. Gaip ortaya çıkarsa herhangi bir süre olmadan mallarını isteyebilir. Mirasçı iyi niyetli ise elinde kalanı verebilir.

Gaiplik Kararının Sosyal Güvenceler Bakımından Sonuçları Nelerdir?

Mahkeme kararı ile gaipliğine karar verilen sigortalının hak sahiplerine, gaiplik kararına esas olayın niteliği dikkate alınıp, Sosyal Güvenlik Kurumunca ölüm aylığı, ölüm geliri ya da her ikisi birden bağlanabilir. Bu nedenle hak sahiplerince gaiplik kararının nüfus kayıtlarına işletilmesi gerekmektedir. Akabinde de kesinleşmiş mahkeme karar tarihinden itibaren 5 yıllık süre içerisinde Kuruma yazılı talepte bulunulması gerekmektedir. Kurum tarafından başvurunun kabul edilmesi halinde hak sahiplerine sigortalının gaiplik tarihinin nüfusa tescil edildiği tarihi takip eden ay başından itibaren aylık bağlanacaktır.