HAPİS CEZASININ ERTELENMESİ

Kural olarak bir kişinin işlediği bir suçtan dolayı hapis cezası alması halinde bu cezanın derhal infaz edilmesi gerekir. Ancak, bazı şartların varlığı halinde hükümlüye verilen hapis cezasının cezaevinde infazı yerine, cezaevine girmeden dışarıda cezasını infaz etmesi imkânı verilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesinde yer alan Hapis Cezasının Ertelenmesi kurumu bu imkânın vücut bulmuş hali olarak karşımıza çıkar. Hapis cezasının ertelenmesi, hükümlünün kanunun aradığı şartları taşıması halinde hapis cezasının hâkim tarafından belirlenen denetim süresi içerisinde dışarıda iyi halli olarak geçirilmesi sonrası cezayı infaz etmiş sayılmasıdır.

Hapis Cezasının Ertelenmesinin Şartları Nedir?

1-      Hükmedilen ceza miktarının erteleme kurumu için uygun olması

Bir kişi hakkında mahkemenin verdiği hapis cezasının miktarı 2 yıl veya altında olmalıdır. Bu 2 yıllık şart, 18 yaşından küçükler ve 65 yaşından büyükler için 3 yıldır.

2-      Kişinin daha önce kasten işlenmiş bir suçtan mahkûm olmaması

Hakkında cezasının ertelenmesi kararı verilecek kişinin önceden kasten işlediği bir suç dolayısıyla 3 ay veya daha fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması gerekir.  Kişi daha önce taksirle bir suç işlemişse (örneğin, trafik kazası) önceki suç nedeniyle aldığı cezanın miktarı ne olursa olsun hapis cezasının ertelenmesi kurumundan yararlanabilir. Ayrıca kişi daha önce işlediği suçtan dolayı adli para cezası almış ise yine ceza erteleme kurumundan yararlanabilir. Yani bu hallerde yine hapis cezası ertelenebilir.

3-      Mahkemenin, bu kişinin bir daha suç işlemeyeceği kanaatine varmış olması

Kişinin; yargılama sürecinde pişmanlık göstermesi, sosyal ilişkileri, geçmiş yaşantısı, iyi halli tavırları gibi sebeplerle tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede kanaat oluşmalıdır.

4-      Hapis cezasının ertelenmesi kararı verilmesi, mahkemenin takdirine bağlı olarak ek koşullara bağlanabilir

Mahkeme, takdiri olarak mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iadesi, suçtan önceki hale getirilmesi veya tazmin edilmesi suretiyle tamamen giderilmesini isteyerek ertelemeyi ek koşula bağlayabilir. Bu durumda ek koşul gerçekleşinceye kadar ceza cezaevinde infaz edilir. Ek koşul yerine getirilince hükümlü derhal salıverilir.  

Bu şartların birlikte gerçekleşmesi halinde ve cezanın kesinleşmesinden sonra hükümlüye bir denetim süresi öngörülür. Hükümlü serbest bırakılarak öngörülen denetim süresine ve denetim yükümlülüklerine bağlı olarak hareket eder. Bu denetim süresi bir yıldan az üç yıldan fazla olamaz. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.  Örneğin; kasten işlenen bir suçtan dolayı kesinleşen 1 yıl 2 aylık bir hapis cezasının denetim süresi en az 1 yıl 2 ay olmak durumundadır.

Denetim süresi içerinde mahkemece belirlenmiş yükümlülüklere uygun davranan kişi, hakkında hükmedilen hapis cezasını infaz etmiş sayılır.

Denetim süresinde genelde karşılaşılan yükümlülükler aşağıdaki gibi açıklanabilir:

·         Bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün bir eğitim programına devam etmesine,

·         Bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,

·         On sekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkânı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine mahkemece karar verilebilir veya mahkeme, bu sayılan sorumlulukların hiçbirini yüklemeden bir denetim süresine de karar verebilir.

Kural olarak denetim süresi iyi halli geçirilirse veya yükümlülükler yerine getirilirse hükümlünün cezası infaz edilmiş sayılır. Fakat denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlenir veya yükümlülüklere aykırı davranılırsa; ertelenen cezanın cezaevinde çektirilmesine karar verilir. Denetim süresi içerisinde işlenen kasıtlı yeni suçun cezasıyla ertelenen ceza da birlikte infaz edilir.

Adli Para Cezası Ertelenebilir Mi?

Adli para cezası da hapis cezası gibi bir mahkûmiyet hükmüdür. Ancak adli para cezaları Türk Ceza Kanunun m.51 uyarınca ertelenmez.

Hapis Cezanın Ertelenmesine İtiraz Edilir Mi?

Hapis cezasının ertelenmesi kararı istinaf kanun yoluna götürülerek itiraz edilir. İstinafın ardından somut olayın özelliklerine göre Yargıtay’da temyiz incelemesine götürülebilir.