İŞÇİNİN REKABET YASAĞI

İŞÇİ İŞVERENİYLE REKABET ETMEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ SÖZLEŞME BİTTİKTEN SONRA DEVAM EDER Mİ?

İşçinin işverene karşı yükümlülüklerinden biri de, rekabet etmeme yükümlülüğüdür. Ancak bu rekabet yasağı, yalnızca iş sözleşmesi devam ederken söz konusu olmayabilir. Çünkü işçinin rekabet yasağı, iş sözleşmesi devam ederken olabileceği gibi iş sözleşmesi sona erdikten sonra yapılacak başka bir sözleşme ile de olabilir. Bu nedenle, iş sözleşmesi devam ederken ve iş akdinin feshinden sonraki rekabet yasağı birbirinde farklıdır.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN DEVAMI SIRASINDA İŞÇİNİN REKABET YASAĞI NEDİR?

İş sözleşmesi devam ettiği sürece, işçinin sadakat borcu kapsamında rekabet etmeme borcu da devam edecektir. Türk Borçlar Kanunu m. 396/3 hükmüne göre, hizmet ilişkisi devam ettiği sürece, sadakat borcuna aykırı olarak bir ücret karşılığında üçüncü kişiye hizmette bulunamaz ve özellikle kendi işvereni ile rekabete girişemez.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN DEVAMI SIRASINDA İŞÇİNİN REKABET YASAĞININ KAPSAMI NEDİR?

Bu yasak kapsamında, işçi, işveren ile kendi adına rekabet edecek bir iş yapamaz, işverene rakip bir kuruluşla ortak olamaz, rakip bir kuruluşla hiçbir sıfatla ilişkisi bulunamaz ve bu bilgileri kullanamaz. Ayrıca işçi, hizmet ilişkisi devam ettiği sürece, yukarıda belirttiğimiz üzere, ücret karşılığında üçüncü bir kişiye hizmet sunmamalıdır.

İş sözleşmesinin feshinden sonra, işçi, mevcut iş sözleşmesine hüküm koyarak veya ayrı bir rekabet etmeme sözleşmesi yaparak rekabeti engellemeye karar vermedikçe, eski işvereni ile rekabet edebilecektir.

İşçinin iş ilişkisi devam ederken, bir rakiple yeni bir iş ilişkisi için müzakere etmek veya yeni bir iş için hazırlık faaliyetlerinde bulunmak, tek başına rekabet etmeme borcuna bir aykırılık oluşturmaz.

İşçi, yeni bir iş arama izni kullanıyorsa hazırlık faaliyetlerini mesai saatleri içinde değil mesai saatleri dışında veya yeni bir iş arama izni kullanıyorsa bu süre içinde yapmak zorundadır.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN DEVAMI SIRASINDA İŞÇİ, REKABET YASAĞINI İHLAL EDERSE YAPTIRIMI NEDİR?

İşçinin, iş sözleşmesi devam ederken rekabet yasağını ihlal etmesi halinde işveren, iş sözleşmesini haklı sebeple feshedebilir ve uğradığı zararların tazminini isteyebilir.

İŞ SÖZLEŞMESİ SONA ERDİKTEN SONRA REKABET YASAĞI NEDİR?

İşveren ile işçi arasında yapılacak bir sözleşme ile iş sözleşmesi sona erdikten sonrası için işçinin rekabet etmeyeceği kararlaştırılabilir. Rekabet etmeme sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu'nda m. 444-447 hükümlerinde düzenlenmiştir. TBK m. 444/1 hükmüne göre, fiil ehliyetine sahip olan işçi, işverene karşı, sözleşmenin sona ermesinden sonra herhangi bir biçimde onunla rekabet etmekten, özellikle kendi hesabına rakip bir işletme açmaktan, başka bir rakip işletmede çalışmaktan veya bunların dışında, rakip işletmeyle başka türden bir menfaat ilişkisine girişmekten kaçınmayı yazılı olarak üstlenebilir.

REKABET YASAĞI SÖZLEŞMESİ İLE İŞÇİYE YÜKLENEN YÜKÜMLÜLÜĞÜN SINIRI NEDİR?

TBK m. 444/2 hükmüne göre, rekabet yasağı sözleşmesi ile ancak hizmet ilişkisinin işçiye, müşteri çevresi veya üretim sırları ya da işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkânı sağlıyorsa ve aynı zamanda bu bilgilerin kullanılması, işverenin önemli bir zararına sebep olacak nitelikteyse geçerlidir. Dolayısıyla işçi, işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinebilmesi mümkün değilse veya edindiği bilgiler var ve bu bilgilerin kullanılması işverene önemli oranda zarar vermiyorsa rekabet yasağı sözleşmesi ile bağlı olmayabilir.

TBK m. 445 hükmünde ise, işçinin korunması için onun lehine olacak biçimde, rekabet yasağı sözleşmesinin ancak belirli sınırlar ve süre dâhilinde yapılacağı düzenlenmiştir. Buna göre, rekabet yasağı sözleşmesi;

- İşçinin ekonomik geleceğini hakkaniyete aykırı olarak tehlikeye düşürecek biçimde yer, zaman ve işlerin türü bakımından uygun olmayan sınırlamalar içeremez.

- Özel durum ve koşullar haricinde iki yılı aşacak biçimde düzenlenemez.

İŞÇİ REKABET YASAĞI SÖZLEŞMESİNİ İHLAL EDERSE YAPTIRIMI NEDİR?

İşçiye, rekabet yasağı sözleşmesini ihlal etmesi halinde uygulanacak yaptırımın ne olacağı hususu, TBK m. 446 hükmünde düzenlenmiştir. Bu hükme göre, sözleşmeyi ihlal ederse, işverenin uğradığı bütün zararları gidermekle yükümlüdür. Yasağa aykırı davranış, bir ceza şartına bağlanmış ve sözleşmede aksi de kararlaştırılmamışsa, işçi öngörülen miktarı ödeyerek rekabet yasağına ilişkin borcundan kurtulabilecek olup işverenin uğradığı zarar, bu miktarı da aşıyorsa işçi kalan zararı da gidermek zorundadır. İşveren, ayrıca, sözleşmede yazılı olarak açıkça bir hüküm varsa, duruma göre, yasağa aykırı davranışa son verilmesini de işçiden isteyebilir.