İŞE İADE DAVASI VE DAVA ŞARTLARI NEDİR?

İşçinin işe iade davasına ilişkin düzenleme İş Kanunu’nun 20. maddesinde ‘’Fesih bildirimine itiraz ve usulü’’ başlığı altında düzenlenmiştir.

İşe iade davası; iş akdinin işveren tarafından feshi halinde, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile işçinin, işe iade talepli olarak açtığı bir dava türüdür. İşverenin ise işe iade davası açma hakkı yoktur. İşe iade davalarında uygulanacak süreler, usul ve prosedürler büyük önem taşıdığından titizlikle takip edilmelidir.

İŞE İADE DAVASININ ŞARTLARI NELERDİR?

İşçinin işe iade davası açabilmesi için kanunda sayılan belli şartların bulunması gerekir. Bu şartlar şunlardır;

-          İşçi fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurmalıdır.

-          İşçi, İş Kanunu'na veya Basın İş Kanunu'na tabi olmalıdır.

-          İşyerinde en az 30 veya daha fazla işçi çalıştırılıyor olmalıdır. Bu sayı, işten çıkarılan işçinin çalıştığı işyeri ve varsa işverenin aynı işkolunda başkaca işyerleri de hesaba katılarak belirlenir.

-          İşçi işyerinde en az 6 aydır çalışıyor olmalıdır. Ancak yer altı işlerinde çalışan işçi için 6 aylık çalışıyor olma şartı aranmamaktadır.

-          İşçi ile işveren arasında belirsiz süreli bir iş sözleşmesi yapılmış olmalıdır. Belirli süreli iş sözleşmelerinde işe iade davası açılamaz.

-          İş sözleşmesi işveren tarafından geçerli bir neden olmaksızın feshedilmiş olmalıdır.

-          İşçinin, işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekillerinden olmaması gerekmektedir.

Bu şartların bir arada bulunması halinde işçinin işe iade davası açma hakkı vardır.

İŞE İADE DAVASINDA ARABULUCULUĞA BAŞVURMA ZORUNLULUĞU VE DAVA AÇMA SÜRESİ NEDİR?

İş Kanunu madde 20 hükmünde 2017 yılında yapılan değişiklik ile, işçinin işe iade davası açmadan önce İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurması zorunluluğu getirildi. Bu nedenle işçinin işe iade talebi ile dava açmak istemesi halinde, fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurması gerekir. Bu süre hak düşürücü nitelikte olduğundan süresinde arabulucuya başvurmayan işçinin işe iade davası açma hakkı olmayacaktır.

Yapılan arabuluculuk görüşmeleri neticesinde anlaşmaya varılamaması halinde 2 hafta içinde İş Mahkemelerinde dava açılmalıdır. Aksi halde işçi işe iade talep hakkını kaybedecektir. Dava açılırken dava dilekçesinin ekine arabulucu tarafından onaylanmış arabuluculuk son tutanağı eklenmelidir. İşbu tutanak eklenmeden dava açılması halinde mahkeme davacıya son tutanağı sunması için 1 haftalık kesin süre verir. Bu süre içerisinde de arabuluculuk son tutanağının sunulmaması halinde davanın usulden reddine karar verilecektir.

İŞE İADE DAVASI NEREDE AÇILIR?

İşe iade davası, davalı işverenin yerleşim yeri yani ticaret sicil kaydının bulunduğu yer İş Mahkemesinde açılır. İş Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise İş Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemelerinde işbu dava açılmalıdır. Bunun aksi yapılan yetkiye ilişkin sözleşmeler geçersiz olacaktır.

İŞE İADE DAVALARI NE KADAR SÜREDE SONUÇLANIR?

Kanunda işe iade davalarının sonuçlanması için bir süre ön görülmemekle birlikte İş Kanunun 20/2. Maddesinde 2017 yılında yapılan değişiklik ile; ‘’Dava ivedilikle sonuçlandırılır. Mahkemece verilen karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde, bölge adliye mahkemesi ivedilikle ve kesin olarak karar verir.’’ hükmü getirilmiştir. Kanun koyucu işe iade davasının ivedilikle görülmesi hükmü ile işbu davaların öncelikle incelenip karara bağlanmasını kastetmektedir. Davanın açıldığı il ve mahkemenin yoğunluğuna göre dava süreleri değişmekte olup uygulamada 1 ila 2 yıl içerisinde işe iade davaları sonuçlanmaktadır.

İŞE İADE DAVASININ SONUÇLARI NELERDİR?

İşe iade davası sonucunda davacının davasının kabulüne ve işe iadesine karar verilmesi halinde; geçersiz fesih tarihinden kararın kesinleşmesine kadar boşta geçen süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer sosyal haklarının ödenmesine karar verilir. Bununla beraber işe iadeye ilişkin verilen kararda işçinin işe başlatılmaması halinde işveren tarafından ödenecek tazminat miktarı da belirlenecektir. İşe iadeye aykırılık tazminat tutarı, işçinin işyerindeki kıdemi ve feshi gerekçesi dikkate alınarak, işçinin en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında belirlenmektedir.

İşçi kesinleşen mahkeme kararının kendisine tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmalıdır. Başvurunun ispatı açısından işlemin noter kanalıyla gönderilen bir ihtarname aracılığıyla yapılmasında yarar vardır. İşçinin bu süre içinde başvuru yapmaması halinde işverenin feshi geçerli bir feshe dönüşecek ve işçi, işe başlatılmaması durumunda kendisine ödenecek olan işe iade tazminatına ve boşta geçen süre ücretine hak kazanamayacaktır.

İşçinin işe iade talebinin işveren tarafından kabul edilmesi halinde; işçi 1 ay içinde işe başlatılmak ve davayı kazanan işçiye 4 aya kadar boşta geçen süreler için ücret ve diğer hakları ödenmelidir.

İşçinin işe iade talebinin işveren tarafından reddedilmesi halinde; işveren işçiye en az dört, en çok sekiz aylık ücret tutarındaki iş güvencesi tazminatını ödemelidir. Aynı zamanda işçiyi işe almayan işveren dört aylık boşta geçen süre ücretini de işçiye ödemek zorundadır.