KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMA NEDİR?

KAMULAŞTIRMA NEDİR?

Kamulaştırma, devletin kamu yararı gerekçesiyle bir kimsenin sahipliğinde bulunan özel mülkiyete rızası dışında son vermesidir.

Kamulaştırma işlemini yapan idare, bedelini ödemek şartıyla gerçek ve özel hukuk tüzel kişilere ait bulunan taşınmaz mallarda hak sahibi olur.

KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMA NEDİR?

Kamulaştırmasız el atma, kamulaştırma işlemi yapılmaksızın, el koyma suretiyle, malikin hukuken kendisine ait olan gayrimenkul üzerindeki fiili kullanım hakkının idare tarafından engellenmesidir. Bir başka tanım ile idarenin yasal bir dayanak olmadan, taşınmaz üzerinde fiili tasarrufta bulunması ya da malikin tasarrufta bulunmasını hukuksal olarak engellemesidir. Yani el atma hem fiilen hem de hukuken gerçekleşebilir.

KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMADA MALİKİN BAŞVURABİLECEĞİ YOLLAR NELERDİR?

Taşınmazına idare tarafından kamulaştırmasız şekilde fiili olarak el atılan malik, el konulan yerin bedelini verilmesini dava ile talep edebilir. Uygulamada bu davaya Tazminat Davası veya Bedel Davası adı verilmektedir. 

FİİLİ EL ATMA İLE HUKUKİ EL ATMA ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Fiili el atma ile hukuki el atma arasındaki fark görevli mahkemenin belirlenmesi bakımından önem arz etmektedir. İdarenin kamulaştırma kararı olmaksızın taşınmaza fiili olarak el atması durumu, fiili el atma veya haksız fiil olarak nitelendirilmektedir. Bu nedenle, yapılacak yargılamalar adli yargının görev alanına girmektedir.

Hukuki olarak el atma ise, belediye tarafından yapılan imar planlarının, fiili olarak uygulanmaması ve fiilen kamulaştırma yapılmaması sonucunda, ilgililerin taşınmazına müdahale edilmesidir. İdari işlem olarak nitelendirilmektedir ve idari işlemin iptali için açılacak davalar idari yargının görev alanına girmektedir.

KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMA DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEME NERESİDİR?

Hukuki el atmaya ilişkin davalarda İdare Mahkemeleri, fiili el atmalara ilişkin davalarda ise Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir.

UZLAŞMA PROSEDÜRÜNÜN DAVA ŞARTI OLARAK ZORUNLU OLMASI NEDİR?

Kamulaştırma Kanunu ilgili maddeye göre; ‘’Bu maddeye göre yapılacak işlemlerde öncelikle uzlaşma usulünün uygulanması dava şartıdır.’’ düzenlenmesi ile ‘’uzlaşma’’ dava şartı olarak kabul edilmiştir. Yani dava açmadan önce uzlaşma usulünün uygulanması zorunludur.

KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMAYA KARŞI YASAL YOLLARA HANGİ SÜRELER İÇERİSİNDE BAŞVURULMASI GEREKMEKTEDİR?

Kamulaştırma Kanunu’nun 38. maddesinde yer alan 20 yıllık süre, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir ve bu madde yürürlükten kalkmıştır. Şu durumda, Anayasa Mahkemesinin iptal kararının yürürlüğe girdiği 04.11.2003 tarihinden sonra ve bu tarihten önceki yirmi yıl içinde taşınmazlarına kamulaştırmasız el konulanların, idare aleyhine tazminat ve el atmanın önlenmesi istemiyle süreye bağlı olmaksızın dava açmalarının önünde yasal bir engel bulunmamaktadır.