MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVASI VE DAVA ŞARTLARI NEDİR?

Maddi tazminat; hukuka aykırı şekilde gerçekleşen bir eylem veya işlem nedeniyle kişilerin zarar görmesi, mal varlığının eksilmesi sebebiyle bu zararın giderilmesi için açılan davalardır.  Tazmini istenen maddi zarar kişinin mal varlığındaki gözle görülen bir eksilme olabileceği gibi yoksun kalınan bir kar da olabilir. Manevi tazminat ise; hukuka aykırı şekilde gerçekleşen bir eylem veya işlem nedeniyle kişilerin yaşadığı üzüntü, elem, keder ve yıpranmanın tazmini için açılan davalardır.  

MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME NERESİDİR?

Hukuka aykırı şekilde zarara uğrayan kişi maddi ve manevi tazminat davalarını birlikte açabileceği gibi dilerse ayrı ayrı iki dava şeklinde de açabilir. Davanın ticari konulu olması halinde Asliye Ticaret Mahkemeleri, ticari nitelik taşımaması halinde ise Asliye Hukuk Mahkemeleri görevli mahkemelerdir.

-          Maddi ve manevi tazminat talepli davalarda genel yetki kuralları uygulanacağından davalının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Davalıların birden fazla olması halinde ise herhangi bir davalının yerleşim yeri mahkemesinde de dava açılabilir.

-          Eğer sözleşme kaynaklı bir tazminat talebi varsa sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemeleri yetkilidir.

-          Eğer haksız fiil teşkil eden bir eylemden kaynaklı tazminat talebi varsa genel yetkili mahkemenin yanında;

·         Haksız fiilin işlendiği yer mahkemesi,

·         Eylem haksız filin işlendiği yerden başka bir yerde meydana gelmişse, zararın meydana geldiği yer mahkemesi,

·         Ve zarar görenin ikametgahında,

Tazminat davası açılabilir.

MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVA ŞARTLARI NELERDİR?

Tazminat davası açılabilmeye hak kazanılabilmesi için bazı şartların mevcudiyeti aranır. Maddi tazminat davası açabilmenin şartları şunlardır;

-          Kusur aranan hallerde tazminat talebinde bulunan kişi, davalının kusuru nedeniyle zarara uğradığını ve davalının kusurunu ispat etmelidir.

-          Maddi tazminat davası zamanaşımı süresi dolmadan açılmalıdır. Aksi halde zamanaşımı süresinin sonunda açılan bir tazminat davası mahkeme tarafından reddedilir.

-          Mağdur olduğunu iddia eden davacı mağduriyetini, haksız eylem sonrasında uğradığı zararını, bu fiil ile bağlantılı olarak malvarlığında meydana gelen eksilmeyi ispatlamalıdır.

TBK madde 56’da bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, manevi tazminat davası açabilmenin şartları sayılmış olup bu şartlar şunlardır;

-          Bir kişi öldürülmeli veya kişinin bedensel bütünlüğü ihlal edilmeli,

-          Üzüntü, elem, keder niteliğinde olan bir manevi zarar meydana gelmeli,

-          Hukuka aykırı fiil ile zarar arasında illiyet bağı olmalı,

TBK madde 58’de genel düzenleme yapılmış olup, manevi tazminat davası açabilmenin şartları sayılmıştır;

-          Bir kişinin şeref, haysiyet gibi kişisel bir hakkı ihlal edilmeli,

-          İhlal neticesinde üzüntü, elem, keder niteliğinde olan bir manevi zarar meydana gelmeli,

-          Hukuka aykırı fiil ile zarar arasında illiyet bağı olmalı,

Yukarıda sayılan şartların mevcut olması halinde mağdur kişi maddi ve manevi tazminat davası açabilir.

MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVA AÇMA SÜRESİ VE ZAMANAŞIMI SÜRESİ NEDİR?

Tazminat davalarında tek başına alacağın var olması yeterli değildir. Her türlü hukuki ilişkide borcun talep edilme süresi zamanaşımı ile sınırlandırılmıştır. Maddi ve manevi tazminat alacaklarına ilişkin davalarda zamanaşımına tabidir. Tazminat davalarının zamanaşımı süreleri hukuki olaya göre değişiklik arz edebilir. TBK madde 72 ile zamanaşımının genel hali düzenlenmiş olup madde hükmü şu şekildedir; ‘’Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve herhâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.’’  İşbu maddede belirtilen zamanaşımı süreleri hem kusur sorumluluğunda hem de kusursuz sorumluluk hallerinde uygulanmaktadır.

-          Tazminat davasına hukuki fiil suç teşkil ediyorsa ve ceza kanununda o suç için öngörülen dava zamanaşımı süresi daha uzun ise maddi manevi tazminat davası açma süresinde bu süre esas alınacaktır.

-          Haksız fiilden kaynaklı tazminat davası zamanaşımı süresi, fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren 2 yıl, fiil ve fail daha sonra öğrenilse bile her hâlükârda 10 yıldır.

-          Boşanma davası ardından maddi manevi tazminat davası açma süresi, boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 1 yıldır.

-          Sözleşmenin ihlali nedeniyle açılacak tazminat davalarında zamanaşımı süresi 10 yıldır.

MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVASININ TARAFLARI KİMLER OLABİLİR?

Maddi ve manevi tazminatı hukuka aykırı fiil ile zarara uğradığını ve mağdur olduğunu iddia eden herkes açabilir. Eğer bahsi geçen hukuka aykırı fiil neticesinde kişi ölmüş ise, ölen kişinin yakınları destekten yoksun kalmalarından sebeple ve duydukları üzüntü ve elem sebebiyle de maddi ve manevi tazminat davası açabilirler.

Bu davalar hukuka aykırı eylemi ile zararı meydana getiren kişilere karşı açılır. Fiili gerçekleştiren kişiler haricinde bu kişiler ile birlikte sorumlu olanlar da olabilir. Örneğin kiralık araç ile kaza yapan sürücü ile aracın sahibi olan işleten birlikte sorumlu olacaktır. Doktorun hatası sebebiyle hastanın zarar görmesi halinde doktor ile birlikte hastane de sorumlu olacak ve ikisine birlikte dava yöneltilebilecektir.