Nafaka, kelime
anlamı itibari ile geçimlik, geçinmek için gerekli olan iaşe şeklinde
tanımlanabilir. Medeni Kanunda dört çeşit nafaka düzenlenmiştir:
TEDBİR
NAFAKASI NEDİR?
Medeni Kanun 169. ve 197. maddelerinde
düzenlenen tedbir nafakası boşanma davası açılmadan önce veya açıldıktan sonra olmak üzere
iki şekilde talep edilebilir. Boşanma davası açılmadan önce veya boşanma davası açıldıktan
sonra herhangi bir eşin veya ergin olmayan çocukların geçinmesini sağlamak
üzere hükmedilen nafaka türüdür. Tedbir nafakasının miktarını hâkim takdir
edecektir. Ancak hâkim bu takdir yetkisini kullanırken Medeni Kanunda
belirtilen kriterleri dikkate almak zorundadır. Hâkim eşlerin barınmasına,
geçimine ve çocukların bakım ve korunmasına sağlayacak şekilde tedbir
nafakasına hükmetmesi gerekir.
İŞTİRAK
NAFAKASI
Boşanma davası neticesinde çocuğun
velayeti kendisinde olmayan eş aleyhine, çocuğun giderlerine katılmasını
sağlamak üzere hükmedilen nafakadır. İştirak nafakası, ergin olmayan çocuk
lehine herhangi bir talep olmaksızın da hâkim tarafından hükmedilebilen bir
nafaka türüdür. Bu nafaka türünde eşlerin kusur durumunun hiçbir önemi yoktur.
Bu nafaka türündeki amaç ergin olmayan çocuğun yetiştirilmesi, sağlık barınma,
eğitim vs. giderlerine velayet kendisine verilmeyen eşin mali gücü oranında
katılmasını sağlamaktır. (TMK m.182/2) İştirak nafakasını, fiili olarak çocuğa
bakan eş, çocuğa atanan kayyım ya da vasi ve ayırt etme gücüne sahip çocuk
talep edebilir. (TMK m.329) İştirak Nafakası kural olarak çocuğun 18 yaşını
doldurması, evlenmesi ya da TMK m.12 göre mahkeme kararı ile ergin kılınması
sureti ile son bulur. (TMK m.328/1) Ancak çocuk ergin olmasına rağmen eğitim
hayatına devam ediyorsa eğitim hayatı sonuna kadar iştirak nafakası ödenmeye
devam edilir. (TMK m.182/2)
YOKSULLUK
NAFAKASI
Evliliğin boşanma kararı ile bitmesi nedeniyle
yoksulluğa düşecek eş lehine, diğer eş aleyhine hükmedilen nafakadır. Yoksulluk
nafakası talep edebilmenin ilk şartı, boşanma yüzünden yoksulluğa düşmüş
olmaktır. Yoksulluk nafakasına süresiz olarak hükmedilir. Ancak, Nafaka
alacaklısının evlenmesi, Taraflardan birinin ölümü durumunda kendiliğinden;
yoksulluğun ortadan kalkması, nafaka alacaklısının evlenme olmadan fiilen
evliymiş gibi başka birisi ile birlikte yaşama ve haysiyetsiz hayat sürme
durumunda mahkeme kararı ile kaldırılabilir. (TMK m.176/2) Yoksulluk nafakası
boşanma davasında talep edilebildiği gibi evliliğin boşanma ile sona erdiren
mahkeme kararının kesinleşmesinden sonraki bir yıl içinde de açılabilir. (TMK
m.178)
YARDIM
NAFAKASI
Yardım nafakasının boşanma davası veya
evlilik ile bir ilişkisi yoktur. Bir kimsenin, yardım etmediği takdirde
yoksulluğa düşecek olan altsoy ve üstsoyu ile kardeşlerine ödediği nafaka
çeşididir. Yardım nafakası,
yoksulluğa düşecek alt soy, üst soy ve kardeşlere talep halinde dava tarihinden
itibaren bağlanan nafaka türüdür. (TMK m.364) Yardım Nafakası mirastaki sıra
takip edilerek talep edilebilir.