Özel belge içeriği hukuka ve ahlaka aykırı olmayan, düzenleyeni
bilinen, yazılı ve hukuken korunan bir içeriğe sahip olan belgeler bütününe
denilmektedir. Örneğin adi bir senet, kira sözleşmesi, mal beyanı, fatura gibi belgeler
özel belge sayılmaktadır.
Özel belgede sahtecilik suçu ise Türk Ceza Kanunu madde 207’de
düzenlenmektedir. İlgili hükme göre;
“Bir özel belgeyi sahte
olarak düzenleyen veya gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde
değiştiren ve kullanan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır. Bir sahte
özel belgeyi bu özelliğini bilerek kullanan kişi de yukarıdaki fıkra hükmüne
göre cezalandırılır.”
İlgili hükümden de anlaşıldığı üzere özel evrakta sahtecilik suçu
üç farklı seçimlik hareketle, kasten işlenebilen bir suçtur:
-
Özel bir belgenin sahte olarak düzenlenip kullanılması,
-
Gerçek bir özel belgenin başkalarını aldatacak şekilde
değiştirilerek kullanılması,
-
Sahte olduğunu bilerek özel belge kullanma.
Yukarıdaki üç seçimlik hareketten herhangi birinin işlenmesiyle
özel belgede sahtecilik suçu oluşur. Yukarıdaki üç eylemin, aynı fail
tarafından ayrı ayrı zamanlarda, fakat aynı özel belgeyle işlenmesi halinde de
faile tek bir ceza verilir. Özel Belgede Sahtecilik suçunun işlenebilmesi için
doğrudan bahse konu özel belge ile ilgili hukuki bir sonuç işlenmesi
gerekmektedir. Resmi belgede sahtecilik suçundan farklı olarak, bu suçun
oluşması için özel belgenin kullanılması zorunludur. Bunun dışında, suçun
oluşması için somut bir zararın meydana gelmesi gerekmez.
Özel belgede sahtecilik suçu şikâyete bağlı suçlardan değildir, bu
nedenle herhangi bir şikâyet süresi yoktur. Ancak, özel evrakta
sahtecilik suçunun dava zamanaşımı süresi 8 yıl olduğundan, suçun 8 yıl içinde
savcılığa bildirilmesi halinde savcılık soruşturma başlatır. Şikâyet hangi
aşamada yapılırsa yapılsın, müşteki ceza davasına müdahil sıfatıyla katılma hakkı kazanır. İlgili suçlarda
görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleri’dir.
Türk Ceza Kanunu’nun 208. Maddesinde ise “Özel Belgeyi Bozmak, Yok Etmek veya Gizlemek Suçu” düzenlenmektedir.
İlgili hükme göre; “Gerçek bir özel
belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis
cezası ile cezalandırılır.” denilerek herhangi bir özel belgeyi sahte olarak
düzenlemenin yanında sahte olduğunu bilerek kullanan kişi ile gerçek bir özel
belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi de cezai müeyyide ile yaptırıma tabi
tutulmuştur.
Özel
belgelere örnek verecek olursak;
Yargı
kararlarında özel belge olarak kabul edilen belgeler arasında; bir borca ilişkin
ibraname, faturalar, işe giriş bildirgeleri, ücret bordroları, kira
sözleşmeleri, satış sözleşmesi, başkası adına sınava girilerek düzenlenen sınav
kâğıdı, şirket karar defteri (ne sahte imza atılması), yaşam sigortası (na
sahte imza atılması), sahte İETT bileti, vb. belgeler sayılabilir.
Bir hakkı
ispata yarayan ve yazılı delil başlangıcı sayılan yazılar veya belirli bir
olayı kanıtlayan özel mektuplar, kartpostallar, özel ilaç reçeteleri, sahte
ilaç kupürleri, dilekçeler, suç ihbar yazısı, özel hekim raporu, sigorta
poliçesi, banka teminat mektubu, beyanname, vb. belgeler de özel belge
sayılmaktadır.