PARA BORÇLARI VE FAİZ

PARA BORÇLARI VE BORCUN İFASI NEDİR?

Bir borcun konusu belirli veya belirlenebilir bir miktarı alacaklıya ödeme yükümlülüğü ise o zaman bir para borcundan bahsedilebilir. Özellikle karşılıklı borç yükleyen sözleşmeler olmak üzere birçok borç ilişkisinin konusunu “para” oluşturur. Para borçları ülke parası ya da yabancı para birimi ile kararlaştırılabilir.

PARA BORÇLARININ ÜLKE PARASIYLA ÖDENMESİ NEDİR?

Para borçları kural olarak ülke parası ile ödenir. Ülke parası dışında başka bir para birimiyle belirlenmiş ve sözleşmede aynen ödeme ya da bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça, borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklı, bu alacağının aynen veya vade ya da fiili ödeme günündeki rayiç üzerinden ülke parası ile ödenmesini isteyebilir.

BORCUN YABANCI PARA İLE ÖDENMESİ NEDİR?

Borcun yabancı parayla ifası TBK madde 99/2’de düzenlenmiştir. Buna göre “Ülke parası dışında başka bir para birimiyle ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, sözleşmede aynen ödeme veya bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça borç, ödeme günündeki rayiç üzerinden ülke parasıyla da ödenebilir.”

Bu hükümden anlaşılacağı üzere ancak sözleşmenin tarafları yabancı para ile ödemeyi kararlaştırabilirler. Taraflar yabancı para borçlarını yabancı para veya Türk parasıyla ödeme konusunda seçimlik hakka sahiptir.

FAİZ BORÇLARI NEDİR?

Faiz borçları para borçlarından ayrı düşünülemez. Faiz, alacaklının talep etmeye yetkili olduğu bir miktar parayı kullanamaması nedeniyle, mahrum kalınan süreye bağlı olarak ödenmesini talep edebileceği bir karşılıktır. Faiz borcu, asıl alacaktan ayrı fakat ona bağlı bir yan edimdir. Faiz borçları asıl alacağın varlığına bağlıdır ve asıl alacak sona erdiğinde faiz borcu da sona erer.

FAİZ BORCUNUN KAYNAKLARI NELERDİR?

Faiz borcu anaparanın bir oranı veya yüzdesi olarak ortaya çıkar. Faiz, uygulanması gereken süre boyunca geçen süreyle orantılı olarak birikir. Para borçları dışındaki borçlarda faiz borcu olmayacağı gibi her para borcu nedeniyle mutlaka faiz ödenmesi gerekmez. Faiz borcu ancak bir hukuki ilişkiden ya da kanun hükmünden doğar.

TİCARİ OLMAYAN İŞLERDE KANUNİ FAİZ NEDİR?

Ticari olmayan işlerde uygulanacak kanuni faiz oranı TBK madde 88/1’de “Faiz ödeme borcunda uygulanacak yıllık faiz oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir” şeklinde düzenlenmiştir. Kanuni faiz oranı % 12’dir.

TİCARİ OLMAYAN İŞLERDE AKDİ FAİZ NEDİR?

Yıllık akdi faiz oranı kanunen belirlenen yıllık % 12 oranından fazla ise, temerrüt faizi oranı da belirlenen akdi faiz oranıyla aynı olacaktır. TKHK’da ise TBK hükümlerinden farklı olarak taksitle satışlarda ve tüketici kredisi sözleşmelerinde temerrüt faizinin, sözleşmede belirtilen akdi faiz oranının % 30 fazlasını aşamayacağına dair özel bir düzenleme getirilmiştir. TBK ile getirilen sınırlama ticari işler için geçerli değildir. Ticari işlerde faiz serbestçe belirlenir.