TEREKE VE TEREKENİN TESPİTİ DAVASI NEDİR?

TEREKE NEDİR?

Miras hukukunun temel kavramlarından olan tereke, miras bırakan kişilerin mirasçılarına geçen maddi mal varlığı ile şahsına bağlı olmayan hak ve borçlarının tümünü ifade eder. Terekeden miras bırakanın alacak ve borçları da dahil olmak üzere sahip olduğu aktif ve pasifteki tüm varlıklarını anlamamız gerekir. Aktif mallar; menkul, gayrimenkul, banka hesabındaki para vb. iken murisin borçları ve masraflarına ise pasif mal denilmektedir. Miras bırakanın aktifi ve pasifi tespit edildikten sonra pasifleri aktiflerden çıkararak denkleştirme işlemi gerçekleştirilecektir. Denkleştirme sonucunda çıkan değer ise terekeyi oluşturmaktadır.

TEREKENİN TESPİTİ DAVASI (MİRAS MALLARININ TESPİTİ) NEDİR?

Terekenin tespiti davası, genel olarak miras bırakanın mal varlığından emin olunmadığı durumlarda, mirasçının ne kadarlık bir mirası kaldığının anlaşılması için açılması gereken bir dava türüdür. Bazı durumlarda da terekenin korunması için bu dava açılabilmektedir. Özetle bu davayla bilinemeyen, bulunamayan miras mallarının araştırılarak tespit edilmesi ve korunması sağlanır.

TEREKENİN TESPİTİ DAVASININ AÇILMASINDAKİ AMAÇ NEDİR?

Miras bırakanın ölümüyle birlikte tüm malvarlığı mirasçılarına kalır. Fakat mirasçılar bazen miras bırakanın tüm malvarlığını tam anlamıyla ve doğru bir şekilde bilmeyebilir. Miras bırakanın mal varlığını sorgulama süreci zahmetli ve karışık olabileceğinden bu süreç doğru bir şekilde yürütülmezse mirasçılar hak kaybı yaşayabilir. Başka bir ihtimal olarak miras bırakan borca batık olabilir. Bu durumda mirasçının mirası reddine başvurması gerekebilir. İşte bu nedenle öncelikle malvarlığının araştırılarak tam ve doğru bir şekilde tespit edilmesi ile bunların kayıt altına alınarak korunması gerekmektedir. Bunu sağlayabilmek için de mirasçılar, terekenin tespiti davası açabilmektedir.

Kaldı ki birden fazla mirasçının bulunduğu durumlarda miras bırakan sağlığında bazı malvarlıklarını diğer mirasçılardan habersiz olarak başkaca birisine muvazaalı olarak devretmiş de olabilir. Mirasçıların bu mal kaçırma durumlarında muvazaa nedeniyle tapu iptal davası açmaları gerekebilir. Bu durumu tespit etmek için malvarlığının araştırılması gerekir. Bunu sağlayabilmek için de öncelikle terekenin korunması amacıyla terekenin tespiti davası açılmalıdır.

TEREKENİN TESPİTİ DAVASINI KİMLER AÇABİLİR VE HANGİ MAHKEMEDE AÇABİLİR?

Miras bırakanın ölümü ile dava açmaya hak kazanan yasal veya atanmış mirasçılar, tek başlarına bu davayı açabilirken dilenirse tüm mirasçılar birlikte de bu davayı açabilir. Buna karşın vasiyetle lehine belirli bir mal bırakılmış olan kişiler ya da alacaklılar bu davayı açamazlar. Dava miras bırakanın son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemelerinde açılacaktır. Çekişmesiz yargı işi olduğundan dava hasımsız olarak açılır. Ayrıca terekenin tespiti davaları adli tatilde de görülebilmektedir.

TEREKENİN TESPİTİ DAVASI AÇMA SÜRESİ NE KADAR?

Terekenin tespiti davası açabilmek herhangi bir hak düşürücü süreye veya zamanaşımı süresine tabi değildir. Davayı açmakta hukuki yararı olan ilgili kişilerce terekenin tespiti davası her zaman açılabilir.

MAHKEME TARAFINDAN TEREKENİN TESPİTİ İŞLEMİ NASIL YAPILIR?

Tereke tespit edilirken terekenin aktiflerine ve pasiflerine bakılır. Terekenin tüm aktiflerinden tüm pasiflerinin çıkarılması ile net tereke bulunur. Net tereke mirasçılara dağıtılacak kısımdır. Net terekenin belirlenmesi için miras bırakanın üzerine kayıtlı taşınmaz ve taşınır malların bilgileri devletin yetkili kurumlarından talep edilecektir. Örneklendirecek olursak Mahkeme tarafından miras bırakanın gayrimenkullerinin olup olmadığına dair ilgili tapu ve kadastro müdürlüğüne, taşınır olarak aracının olup olmadığına dair sorgu amacıyla trafik tesciline ve bankadaki hesaplara dair ilgili bankaya yazı yazılacaktır.

Mahkeme, gerekli resmi kayıtlarla beraber mirasçıların bu yöndeki iddialarını inceler. Aynı zamanda mahkeme bir yandan da miras bırakanın borçlularını ve alacaklılarını da tespit eder. Tüm veriler toplandıktan sonra mahkeme tarafından dosya bilirkişiye gönderilir. Bilirkişi tarafından düzenlenen rapor dikkate alınarak ve  tüm toplanan bilgiler ile terekenin toplam değeri mahkemece belirlenir. Mahkeme terekeye ait olan malvarlığı unsurlarını tespit ettikten sonra bunları tek tek tereke defterine yazarak kayıt altına alır. Ayrıca terekede korunması gereken malların olması halinde malların korunması için gerekli hukuki tedbirleri alır. Bunların arasında muhafaza altına alınamayacaklar var ise o halde de satışını sağlar ve paraya çevirir.