TÜRK BORÇLAR KANUNUNDA ZAMANAŞIMI

Zamanaşımı nedir?

Zamanaşımı, Türk Borçlar Kanununda düzenlenmiştir. Zamanaşımı, bir alacak hakkının belli bir zaman içerisinde kullanılmaması durumunda dava edilebilme özelliğini kaybetmesi olarak ifade edilir.

Genel Zamanaşımı süresi nedir?

Türk Borçlar kanunu madde 146’ya göre: ‘’Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak on yıllık zamanaşımına tabidir’’ hükmü yer almaktadır. Madde hükmüne göre eğer ki başkaca bir zamanaşımı süresi belirlenmemişse her alacak on yıllık genel zamanaşımına tabidir. Genel olarak zamanaşımı süresinin başlangıcı alacağın muaccel olduğu tarihten itibaren işlemeye başlar.

Beş Yıllık Zamanaşımı süresine tabi alacaklar nelerdir?

Türk Borçlar kanunu madde 147’ya göre: Beş yıllık zamanaşımı süresine tabi alacaklar şunlardır;

1. Kira bedelleri, anapara faizleri ve ücret gibi diğer dönemsel edimler.

2. Otel, motel, pansiyon ve tatil köyü gibi yerlerdeki konaklama bedelleri ile lokanta ve benzeri yerlerdeki yeme içme bedelleri.

3. Küçük sanat işlerinden ve küçük çapta perakende satışlardan doğan alacaklar.

4. Bir ortaklıkta, ortaklık sözleşmesinden doğan ve ortakların birbirleri veya kendileri ile ortaklık arasındaki; bir ortaklığın müdürleri, temsilcileri, denetçileri ile ortaklık veya ortaklar arasındaki alacaklar.

 5. Vekâlet, komisyon ve acentalık sözleşmelerinden, ticari simsarlık ücreti alacağı dışında, simsarlık sözleşmesinden doğan alacaklar.

 6. Yüklenicinin yükümlülüklerini ağır kusuruyla hiç ya da gereği gibi ifa etmemesi dışında, eser sözleşmesinden doğan alacaklar.

Zamanaşımının durması ve kesilmesi hangi durumlarda gerçekleşir?

Türk Borçlar kanunu madde 153’e göre: Zamanaşımının duracağı haller şunlardır;

1.      Velayet süresince, çocukların ana ve babalarından olan alacakları için.

2.      Vesayet süresince, vesayet altında bulunanların vasiden veya vesayet işlemleri sebebiyle Devletten olan alacakları için.

3.      Evlilik devam ettiği sürece, eşlerin diğerinden olan alacakları için.

4.      Hizmet ilişkisi süresince, ev hizmetlilerinin onları çalıştıranlardan olan alacakları için.

5.      Borçlu, alacak üzerinde intifa hakkına sahip olduğu sürece.

6.      Alacağı, Türk mahkemelerinde ileri sürme imkânının bulunmadığı sürece.

7.      Alacaklı ve borçlu sıfatının aynı kişide birleşmesinde, birleşmenin ileride geçmişe etkili olarak ortadan kalkması durumunda, bu durumun ortaya çıkmasına kadar geçecek sürece.

Bu hallerin biri mevcut ise söz konusu işlemiş olan zamanaşımı durur, buna yol açan halin ortadan kalktığı andan itibaren, kaldığı yerden zamanaşımı işlemeye devam eder.

Türk Borçlar kanunu madde 154’e göre: Zamanaşımının kesileceği haller şunlardır;

1.      Borçlu borcu ikrar etmişse, özellikle faiz ödemiş veya kısmen ifada bulunmuşsa ya da rehin vermiş veya kefil göstermişse.

2.      Alacaklı, dava veya def’i yoluyla mahkemeye veya hakeme başvurmuşsa, icra takibinde bulunmuşsa ya da iflas masasına başvurmuşsa.

Bu hallerde zamanaşımı kesilir ve zamanaşımı süresi hiç başlamamış gibi baştan başlar.