VESAYET NEDİR? VASİ NASIL ATANIR, TAYİN EDİLİR?

HANGİ HALLERDE VASİ ATANMALIDIR?

Vesayet, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olup velayet altında olmayan küçükler ile kısıtlanan kişileri devlet koruması altına almayı amaçlayan bir müessesedir. TMK m. 405-408 hükümlerinde düzenlenen kısıtlama sebeplerinin gerçekleşmesi halinde kişilerin kısıtlanmasına karar verilebilir. Bu sebepler kanunda şu şekilde sayılmıştır;

-          Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı,

-          Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetim,

-          Özgürlüğü bağlayıcı ceza,

-          İstek üzerine,

Bu sebepler haricinde bir kişi için kısıtlama kararının verilebilmesi mümkün değildir.

HANGİ MAHKEME GÖREVLİ VE YETKİLİDİR?

Vesayet işlerinde yetki, küçüğün veya kısıtlı adayının yerleşim yerindeki vesayet dairelerine ait olup, vesayet organı olarak Sulh Hukuk Mahkemeleri kısıtlama kararı vermektedirler. Bu kısıtlama kararına için ilgililer, kararın tebliğinden itibaren istinaf kanun yoluna başvurabilirler.

VASİLİKTEN KAÇINILABİLİR Mİ?

Atanan vasinin vasilikten kaçınma hakkı vardır. Vasi, kararın kendisine tebliğinden itibaren on gün içerisinde vasilikten kaçınma hakkını kullanabilir. Ancak her vasinin bu kaçınma hakkına sahip olduğu söylenemez. Kanunda vasilikten kaçınabilecek kişiler sınırlı olarak belirlenmiş olup bu kişiler şu şekildedir;

-          Altmış yaşını doldurmuş olanlar,

-          Bedensel engelleri veya sürekli hastalıkları sebebiyle bu görevi güçlükle yapabilecek olanlar,

-          Dörtten çok çocuğun velisi olanlar,

-          Üzerinde vasilik görevi olanlar,

-          Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcıları, bakanlar, hâkimlik ve savcılık mesleği mensupları.

Bununla birlikte, kanuna aykırılık hallerinde ilgili herkesin de atanan vasi için itiraz edebilme hakkı mevcuttur. Bu hakkı kullanmak isteyen ilgililer, vasinin atandığını öğrendikleri tarihten itibaren on gün içinde Asliye Hukuk Mahkemesine itiraz edebilir.

KİMLER VASİ OLARAK EDİLEBİLİR?

Bazı kişilerin ise vasi olabilmesi mümkün değildir. Vasi olamayacak kişiler ise şu şekilde sayılabilir:

-          Kısıtlılar,

-          Kamu hizmetinden yasaklılar veya haysiyetsiz hayat sürenler,

-          Menfaati kendisine vasi atanacak kişinin menfaati ile önemli ölçüde çatışanlar veya onunla aralarında düşmanlık bulunanlar,

-          İlgili vesayet daireleri hâkimleri.

TMK m. 456 hükmüne göre: “Vasi, kural olarak iki yıl için atanır. Vesayet makamı, bu süreyi her defasında ikişer yıl uzatabilir. Dört yıl dolunca vasi, vasilikten kaçınma hakkını kullanabilir.” Bununla birlikte vasi olarak atanan kişi Hazineden hizmetinin karşılığı olarak ücret talep edebilir.

Vasi vesayeti altında bulunan kişi adına işlemler yapabilecekse de onun adına her işlemi yapabilmesi mümkün değildir. Bu kapsamda vasi, vesayeti altındaki kişi adına kefil olamaz, vakıf kuramaz ve önemli bağışlarda bulunmaz.

Kısıtlama kararı, küçüklerde küçüğün ergin olması ile, hükümlülerde mahkûm olunan cezanın infaz edilmesi ile sona erer. Diğer kısıtlama hallerinde ise ancak vesayet makamının kararı ile kısıtlılık sona erebilir ve kısıtlı ile ilgililerden her biri kısıtlılık kararının kaldırılması için talepte bulunabilir.