YAŞAMA HAKKI VE ÖTANAZİ NEDİR?

YAŞAMA HAKKI VE ÖTANAZİ NEDİR?

YAŞAMA HAKKI NEDİR?

Yaşama hakkı, en temel haktır. İnsanın temel haklarından biri olan yaşama hakkı diğer hakların vücut bulabilmesi için güvence altına alınması gereken en temel haklardan birisidir. Bu nedenle yaşam hakkı bütün çağdaş ve demokratik ülkelerin anayasalarında güvence altına alınmaktadır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’yle de (AİHS) yaşama hakkı dokunulmaz haklar arasında belirtilerek koruma altına alınmıştır.  

Türk hukukunda yaşama hakkı, başta Anayasa olmak üzere tüm pozitif hukuk kuralları ile korunmuştur. Anayasa’ da “Herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahip olduğu” ifade edilmektedir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamayacağı, rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamayacağı da ayrıca belirtilmektedir. Bunun yanında yaşama hakkı Türk Ceza Kanunu’yla da koruma altına alınmıştır.

ÖTANAZİ NEDİR?

Ötanazi, “ıstırapsız, huzur ve kolaylık içerisinde ölüm, iyilik edici ölüm” anlamlarına gelmektedir. Ötanazinin birçok tanımı yapılmıştır. Genel olarak “Ölümün kaçınılmaz olduğu ve tıbben iyileştirilme olanağı olmayan veya dayanılmaz acılar içinde olan kişinin tıbbi yollarla öldürülmesi veya tedavisinin kesilerek ölüme terk edilmesi” şeklinde tanımlanmaktadır. Bir başka tanımlamada ise ‘’ İyileşmeyeceği ve dayanılmaz acıları ölümüne kadar süreceği tıbben kesin olan, zihinsel yeterliliğe sahip bir kişinin, kendi bilinci ve özgür iradesi ile vermiş olduğu karar üzerine kendisini tedavi eden doktor aracılığıyla acısız bir biçimde hayatının sonlandırılmasını istemesi’’ olarak ifade edilmektedir. Aynı zamanda ötanazi, kişinin kendisi veya bilincinin yerinde olmaması gibi durumlarda yakınlarının istemiyle de gerçekleştirilmektedir.

ÖTANAZİ NASIL VE NE ŞEKİLDE UYGULANIR? 

Dünyada tartışılan ötanazi, bilim ve etiği karşı karşıya getirmekte ve çoğu zaman bilim insanları arasında da tartışmalara sebebiyet vermektedir. Ötanazinin nasıl ve ne şekilde gerçekleştirileceği sorun olmuştur. Genel olarak aktif ve pasif ötenazi olarak iki farklı şekilde uygulanmaktadır. Bunlara bakacak olursak;

• Aktif Ötanazi İşlemi: Hasta olan bireye yüksek dozda ilaç hazırlanarak ötenazi karışımı yapılır ve direkt olarak verilir. Bu işlem hasta olan bireyin hemen ölmesi ile sonuç verir. Aktif ötanazi işlemi, birçok ülkede yasak olmasının yanı sıra Belçika ve Lüksemburg gibi bazı devletlerde tamamen yasal bir uygulamadır. Bunun yanı sıra Amerika’da bulunan bazı eyaletlerde ötanazi uygulaması de aktif bir şekilde yasal olarak yapılmaktadır.
• Pasif Ötanazi İşlemi: Burada hastaya doktor kontrolünde ötanazi uygulanır. Kişinin hayatını hemen sonlandırılmamakla beraber tedavi amaçlı bir işlem de yapılmamaktadır. Hastaya sadece acıyı hissetmemesi için ağrı dindirici ilaçlar verilir ve ölümcül doz vermeden kişinin ölmesi beklenir. Aktif olan ötanazi işleminin sonucu ile bir farkı olmasa da bu yolda hastayı öldürmek yerine ağrısı dindirilerek ölümü beklenmektedir.

ÖTANAZİ YASAL MIDIR?

Dünya’ da ötanazi nitelik ve ceza verme açısından farklılık gösterse de genel olarak suç niteliğinde kabul edilmektedir. Ötanazi Amerika gibi bazı ülkelerde yasal kabul edilmekle birlikte Türk Ceza Hukuku’nda bu konuyla ilgili özel bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi ve Sağlık Bakanlığı’nın Hasta Hakları Yönetmeliği ile ötenazi yasaklanmıştır.